Orantı, Ölçek

ORANTI

Zihin aynı zamanda örüntülerde matematiksel ve geometrik ilişkiler ya da orantılar bulmaya çalışır.

Yunan filozofu Pythagoras, uzunlukları 3'e 2 oranına sahip iki telin birlikte çekildiğinde beşinci diye adlandırılan tonu üreteceğini gösterdi. Ve diğerinin iki katına sahip bir tel aynı tonu bir oktav daha düşük olarak üretecektir.

Vitrivius, irrasyonel sayılı geometrik figürlerin nasıl oluşturulduğunu da betimlemiştir. Tanıtmaların hepsi kareyle başlar. Bir karenin diyagonalini ölçüp onu karenin bir kenarı boyunca döndürdüğünde kenarları 1.414'e 1 orantısal ilişkisine sahip olan kök 2 dökdörtgeni elde edilir. Ya da iki kare uç uça koyularak bu dikdörtgenin diyagonali ölçülür ve bu uzun kenar boyunca döndürülürse kenarları 2.2361'e 1 (kök 5) orantı ilişkisine sahip bir kök 5 dikdörtgeni oluşturabilir. 

Belki Yunan mimarlığı ve tasarımıyla ve bir bütün olarak Klasik mimarlıkla en çok ilişkilendirilen orantı sistemi Altın Kesit ya da Altın Oran denilen sistemdir. Genel olarak iki eşit olmayan parçanın ilişkisi olarak betimlenebilen bu orantılamada, küçük parçanın büyük parçaya oranı büyük parçanın bütününe oranına eşit olmalıdır. Cebirsel olarak; a, küçük parça, b, büyük parça olmak üzere: 

                                                                    a/b= b/a+b

Denklem olarak şöyle yazılabilir : b.b = a.a + ab

Bir Altın Kesit dikdörtgeninde bir uçtaki kare işaretlenir ve kalan dikdörtgenin ucunda daha küçük bir kare çizilir. Sonra artakalan dikdörtgen içinde bir başka kare çizilir ve bu artık daha fazla kare çizilemeyene kadar devam eder. Eğer bu iç içe dikdörtgenlerin köşeleri eğri bir çizgiyle birleştirilirse sedefli bir deniz helezyonuna benzeyen logaritmik bir spiral ya da volüt elde edilir.

ÖLÇEK

Mimarlık, görsel sanatların en büyüğü ve en kapsamlısıdır. Kullanıcı tarafından karşılaşılan güçlüklerden biri yapının boyutunu belirlemektir. Bir yapıtın boyutunu belirlerken karşılaştırma ölçümüz kendi boyutumuzdur. Ortalama insan boyutuna göre bir yapının büyüklüğüne onun ölçeği denir.